Als je de zoekterm ‘diastase’ invoert in je webbrowser, word je als snel neerslachtig van al hetgeen je zogenaamd niet meer mag doen. Hoewel het frequenter voorkomt dan een kruisbandletsel, want 50 tot 80% van de postpartum vrouwen krijgt hiermee te maken, is er nog altijd veel onduidelijkheid over de do’s en don’ts bij een diastase. Gelukkig kan je altijd terugvallen op mensen met expertise in het vak die wél duidelijkheid kunnen scheppen en je op weg kunnen helpen mocht ook jij tot deze groep van vrouwen behoren.
Wat is een diastase?
We spreken van een diastase wanneer de twee stroken van rechte buikspieren uit elkaar migreren zodat een ruimte ontstaat en het bindweefsel ertussen, de linea alba genaamd, hierdoor op rek wordt gebracht en verdunt. Dat klinkt vrij eng maar is niet persé iets om je zorgen over te maken. In de zwangerschap is deze verwijding juist nodig om ruimte te maken voor de groeiende baarmoeder en baby. Tegen het einde van het derde trimester krijgt 100% van de zwangere vrouwen te maken met een diastase. En maar goed ook, want er is ruimte nodig opdat je baby zich goed kan ontwikkelen.
Ook in de postpartum periode is het absoluut normaal dat er nog een voelbare (en soms zichtbare) ruimte is tussen de rechte buikspieren. Het bindweefsel tussen de rechte buikspieren verdunt onder invloed van de hormonen en de verhoogde druk en rek waardoor het soms kan voelen alsof er een gat tussen je buikspieren zit als je gaat voelen, maar wat je eigenlijk voelt is die separatie van de rechte buikspieren en geen werkelijk gat. Onderzoek bevestigt dit en stelt dat 60% van de bevallen vrouwen 6 weken postpartum een diastase heeft, na 6 maanden dit nog ongeveer 45% is en bij 32,6% na een jaar nog steeds een diastase aanwezig is. Onderzoek toont aan dat een diastase spontaan kan herstellen in de eerste 8 weken postpartum. Indien het na 8 weken nog niet spontaan hersteld is, is de kans wellicht klein dat dit nog spontaan zal gebeuren en is begeleide training aangewezen. Deering et al. (2020) geeft aan dat vrouwen tot 2 jaar postpartum extra ontvankelijk zijn voor verbetering en herstel en dat we dus deze vrouwen in die eerste 2 jaren dus extra goed moeten ondersteunen.
De linea alba bestaat hoofdzakelijk uit collageen en heeft een belangrijke functie. Niets zit immers zomaar in ons lichaam. Het zorgt ervoor dat de rechte buikspieren samen gehouden worden, draagt bij tot de lumbopelvische stabiliteit, ondersteunt de inwendige buikorganen en is ook belangrijk in de krachtenoverdracht voor een optimale houding- en bewegingspatroon.
Bron: restoresdplasticsurgery.com – Plastic Surgeon Katrina Gallus, MD
Verschillende fenomenen zijn mogelijk
Een diastase kan voorkomen op het even welke zone in de linea alba: boven de navel (meestal), onder de navel, over de volledige lijn van de linea alba. Het hebben van een diastase op een bepaalde zone is niet persé beter dan een andere. Wanneer we in de praktijk de diastase verder evalueren, kijken we steeds wat er gebeurt bij verhoogde buikdruk door middel van verschillende testings. Zo maken we het onderscheid tussen:
- Een goed functionerende diastase waarbij de rechte buikspieren ietwat naar elkaar toe bewegen (daarom niet volledig sluiten) in combinatie met voldoende spanning op de linea alba
- Bulging: volledige opbolling van de buikwand bij inspanning
- Doming (ook wel coning genoemd): langwerpige strook over de lengte van de rechte buikspieren die opbolt
- Sagging: ontspannen van de linea alba naar binnen bij activatie van de rechte buikspieren
Niet elke diatase is pathologisch. We zien het bij postpartumvrouwen die perfect een marahton kunnen lopen, bij bodybuilders met héél volumineuze buikspieren, bij biologisch spierverlies van de buikspieren bij getrainde atleten, …
Een goed functionerende diastase betekent een goede motorische controle van je diepe stabiliserende spieren, het kunnen aannemen van een optimale lichaamshouding, aanpakken van eventuele problemen op vlak van je ademhaling en mobiliteit van je middenrif en dat je op basis van je motorische controle een positieve invloed kan uitoefenen op eventuele bulding, doming en sagging.
Duidelijke diastase met goede spanning. Aan jou om te bepalen of je dit aantrekkelijk vindt. 😉
Doming in de zwangerschap willen we altijd vermijden. Deze dame komt daarom beter rechtop via zijlig.
Wanneer er een breuk ontstaat in de linea alba, dan spreken we van een buikhernia of navelbreuk ter hoogte van de navel. Kleine breukjes kunnen op zich niet veel kwaad indien dit geen klachten geeft. Grotere breuken houden soms risico in op inklemming van de darmen waarbij operatie aangewezen is. In afwachting hiervan kan het ook nuttig zijn om een buikband te dragen ter ondersteuning van de darmen. Er wordt meestal gewacht met opereren tot je er zeker van bent dat je geen kinderen meer wenst omdat bij een zwangerschap deze regio opnieuw enorm uitrekt.
Het is vaak oké om gewoon opnieuw zwanger te worden bij een breuk gezien de baby vóór de darmen zit en je darmen gewoon terug naar achteren duwt waardoor het risico op inklemming zo goed als nihil is. Je mag ook perfect opnieuw zwanger worden met een diastase zonder breuk. Maar als we merken dat de baby naar het einde van de zwangerschap nog steeds niet is ingedaald omwille van de diastase (doordat de baby in de buikwand hangt en niet boven het bekken ligt), kan hier geopteerd worden voor het dragen van een buikband. Soms kan het gebeuren dat jouw gynaecoloog je vervolgens alternatieven voorstelt voor een natuurlijke vaginale bevalling omdat met een grote diastase je moeilijker gebruik kan maken van de buikpers tijdens de bevalling.
Hoe ontstaat een diastase?
Een diastase ontstaat meestal ten gevolge van een langdurige verhoging van de inwendige buikdruk zoals tijdens een zwangerschap door de groei van de baarmoeder en baby. Om je hierover een idee te geven, vanaf het begin van de bevruchting neemt het gewicht van de baarmoeder toe van ongeveer 40 g in niet-zwangere toestand tot 1000g at term en evolueert die van een inhoud van ongeveer 40 ml naar 4000 ml. Ook de verhoogde weefselelasticiteit door de inwerking van het hormoon relaxine – wat nodig is als voorbereiding op een vaginale bevalling – maakt dat je tijdens de zwangerschap hiervoor vatbaarder bent. Ook de absolute borst- en buikomtrek neemt toe naarmate de zwangerschap vordert waardoor 100% van de zwangere vrouwen in het derde trimester te maken krijgt met een diastase.
Tijdens de zwangerschap is dit dus een uiterst normaal fenomeen. Onderzoek laat ook zien dat je lichaam daar best wel op voorzien is. Zo kunnen de buikspieren uitrekken tot 115% van hun oorspronkelijke lengte (wat je tevens al aan het denken kan zetten dat iedereen gebaat is met postnatale kinesitherapie ongeacht je manier van bevallen). We zien ook dat de zone van de linea alba die het langst onder belasting staat, zijnde onder de navel omdat de baarmoeder van onder naar boven groeit, het stevigste is opgebouwd en het lichaam wel degelijk in enige mate resistent is tegen deze verhoogde stress. Ja, dat vrouwenlijf is best wel sterk hoor!
Een diastase is overigens niet enkel zwangerschapsgerelateerd. Het wordt ook gezien bij mannen en zelfs bij baby’s. “Ik zag doming zelfs voor het eerst bij baby’s toen ik mijn zoontje verschoonde op de verzorgingstafel en hij zich wou opduwen vanuit ruglig steunend op zijn ellebogen” vertelt kinestiherapeute Lien. Lien focust zich op vrouwelijke gezondheid en is geen pediatrisch kinesitherapeute en dus vroeg ze zich af of dit wel normaal is. Gelukkig weet de Nederlandse Ester de Ru – die hier jarenlang mee bezig is geweest – te vertellen dat dit bij kleintjes heel normaal is gezien de buikwand nog heel soepel is en pas met toenemende leeftijd zal verstevigen, mits de motorische ontwikkeling van het kind min of meer normaal verloopt, wat in geval van Liens zoontje wel snor zit.
Ook obese mannen (en vrouwen) kunnen er last van hebben. Door de absolute toename van de inwendige buikdruk ten gevolge van het hoge percentage aan vetweefsel in die zone, zien we in combinatie met de weinige massa aan buikspieren, dat de linea alba continu gestretcht wordt. Ben je nog dan ook nog eens chronische longpatiënt, dan verhoogd deze druk nog meer door het veelvuldige hoesten en kan het dus best zijn dat ook jij met een diastase te maken hebt. Ook chronische verkoudheden met veel hoesten in de zwangerschap dienen dus tijdig aangepakt te worden. Als je buikwand hierdoor nog meer verzwakt, beschik je mogelijks over te weinig kracht om straks te gaan persen. Bespreek daarom altijd met je huisarts, vroedvrouw of gynaecoloog wat je kan doen in jouw unieke situatie.
"Als de focus enkel ligt op de preventie en het genezen van de diastasis recti, dan mis je het grotere plaatje.”
Risicofactoren en klachten
Op het internet wordt er gretig gespeculeerd over mogelijke risicofactoren. Het zou vaker voorkomen bij vrouwen met sterke buikspieren, zou gecorreleerd zijn aan de gewichtstoename en de grootte van de baby tijdens de zwangerschap, …
De waarheid is eigenlijk dat veel van deze risicofactoren helemaal niet wetenschappelijk bewezen zijn evenals de verschillende symptomen die iemand kan ervaren ten gevolge van een diastase. Opnieuw kunnen we ons dus de vraag stellen of het hebben van een diastase zo problematisch is als we denken. Het onderzoek van aparicio et al. (2020) toont bijvoorbeeld aan dat lage rugpijn en bekkenbodemdysfuncties zoals urinaire incontinentie en seksuele klachten niet gerelateerd zijn aan het hebben van een diastase terwijl chirurgische onderzoeken juist aangeven dat door operatief herstel van de diastase deze klachten juist verbeteren. Er bestaat dus nog heel wat contradictie waarvoor verder onderzoek aangewezen is.
Symptomen gecorreleerd aan een diastase:
- Verminderde levenskwaliteit
- Negatief lichaamsbeeld
- Buikpijn
- Verminderd fysiek functioneren
Geen correlatie:
- Lage rugpijn
- Bekkenbodemdysfunctie
- Urinaire incontinentie
- Problemen op vlak van seksualiteit
Behandelplan
Bij Embodhi geloven we niet in een vast stappenplan voor de aanpak van problemen en dus ook niet voor de revalidatie van een diastase. Het volgen van een vast stappenplan laat immers weinig ruimte voor een individuele inschatting van de mogelijkheden en beperkingen. Dat betekent dat we eigenlijk ook pas een inschatting kunnen maken van de prognose en outcome op basis van een grondige functionele evaluatie. Het is bijvoorbeeld best mogelijk een grote diastase te hebben, die je esthetisch misschien wat zorgen baart maar die weinig klachten geeft. Laat je dus zeker niet afschrikken door wat je ziet of anderen erover zeggen zonder evaluatie door een ervaren therapeut. Met een grondige educatie, een geoefende motorische controle en geduldige tijd is heel wat mogelijk.
Daarbij is het ook belangrijk te beseffen dat je baarmoeder na ongeveer 6 weken, zonder complicaties, terug haar oorspronkelijke grootte aanneemt, spiertraining ongeveer 12 weken bewuste training vraagt maar het bindweefsel – waaruit de linea alba bestaat – een turnover heeft van 1.5 tot 2 jaar. Vanuit biomechanisch standpunt gaat het gezegde “negen maanden zwanger, negen maanden ontzwangeren” dus allesbehalve op. Een herstel na een zwangerschap en bevalling vraagt minstens anderhalf jaar. Dat is de tijd die vanuit kinesitherapeutisch standpunt aangeraden wordt om tussen twee opeenvolgende zwangerschappen te laten. Uiteraard mag ieder voor zich die keuze maken want misschien heb je al een bepaalde leeftijd bereikt, volgde je een langdurig traject of wens je gewoon dat je kinderen elkaar snel opvolgen. Zo een keuze hangt natuurlijk af van meerdere factoren dan enkel je lichamelijk herstel.
De beste aanpak voor het herstel bij diastase is dus een mooi evenwicht tussen de wetenschappelijke evidentie, de ervaring van de begeleidende therapeut en jouw noden en wensen als vrouw. Na de bevalling is het intieel belangrijk dat je de tijd neemt om je aan te passen aan de nieuwe situatie. Focus in deze periode op een goede diafragmale ademhaling, mobiliteit en controle over je bekkenbodemspieren (spannen én ontspannen). Als dit vlot loopt, kan je geleidelijk aan je buikspiertraining aanvatten mits je over voldoende controle beschikt.
Zal mijn buik er ooit weer hetzelfde uitzien?
Vanuit kinesitherapeutisch standpunt primeert functie bovenop het cosmetische aspect. Tijdens het oefenen willen we een vlakke buik en geen doming of bulging zien. De ideale combo op vlak van buikspieroefeningen zijn oefeningen van zowel de diepe stabiliserende buikspieren (o.a. transversus abdominis) als de rechte buikspieren (rectus abdominis) aangevuld met functionele oefeningen voor de schuine buikspieren. Onderzoek toont aan dat activatie van de rechte buikspieren zorgt voor het vernauwen van de diastase terwijl de transversus abdominis voor de nodige spanning zorgt. Maar elke situatie is uniek en daarom is een persoonlijke evaluatie steeds aangeraden.
Je kan dus heel mooie effecten bekomen met training (mits voldoende zware trainingsprikkel) maar veel hangt ook af van je genetica, herstelcapaciteit, … Probeer daarom ook in te zetten op een gezonde levensttijl met een gezonde voeding, slaappatroon (! uitdaging als jonge mama) en stressmanagement (corisol droogt uit). Qua voeding raad ik mijn mama’s altijd aan om voldoende eiwitrijk te eten (vb. een glas magere chocomelk binnen het half uur na je krachttraining), steeds goed te hydrateren (2L water/dag) en voeding te eten rijk aan vitamine C (speelt een rol in de aanmaak van lichaamseigen collageen). De laatste tijd is ook heel wat te doen rond het nemen van collageensupplementen maar dit is echter nog onvoldoende bewezen. Ga overigens ook nooit supplementeren zonder deskundig advies want je kan wel degelijk disbalans creëren of bestaande onevenwichten vergroten.
Collega Miriam Hockx ziet ook vaak een boost in het herstel van het collageenweefsel na het stopzetten van de borstvoeding. Al mag dit natuurlijk geen reden zijn om hiermee te stoppen. Ook jaren na je bevalling kan je nog inzetten op diastaseherstel. We kunnen niet beloven dat je buik er weer zal gaan uitzien zoals voordien – dat kunnen we overigens nooit – maar er zijn zeker nog mogelijkheden.
Kan ik mij hiervoor laten opereren?
Wanneer je bevalt op keizerrijke manier, dan kan je zoals je hierboven al duidelijk werd alsnog te maken hebben met een diastase. Het is echter nonsense dat bij het hechten van de keizersnede de diastase mee hersteld zou worden. Bij een sectio wordt de insnede immers gemaakt onder de zone waar de diastase kan voorkomen.
Een echte buikwandcorrectie is een heel zware operatie met langdurig herstel en intensieve revalidatie, die niet altijd succesvol is. Miriam vertelt dat de buik nog tot een jaar kan zwellen door vochtophoud. Het litteken is overigens veel groter dan dat van een sectio en ligt veelal boven de slip waardoor deze zichtbaar is.Er is bovendien heel wat meer nodig dan een operatie alleen om terug sterk te worden. Maar het is goed mogelijk dat je veranderde buik je wat emotionele parten speelt en je daarom opteert voor een ingreep. Het draait er uiteindelijk ook om je goed te voelen in je eigen lijf.
Richtlijnen abdominoplastiek bij diastasis recti:
- Geen kinderwens meer en ontzwangerd (1,5 à 2 jaar postpartum)
- Diastase groter dan 3,5 cm
- Aanwezigheid van een breuk met risico op inklemming
- Veel huidoverschot
- Gezond gewicht: bij overgewicht wordt gekeken wat het effect is als men eerst wat gaat afvallen
Als je wenst om toch te opereren, kies je dus best voor een plastisch chirurg en niet voor een algemene chirurg of abdominale chirurg. Laat je ook altijd goed informeren over wondherstel, pijn, ademhaling, littekenproblematiek en mogelijke complicaties. En ga alstublieft ook altijd nadien langs bij een kinesitherapeut om je te begeleiden bij je herstel.
Referenties en inspiratie
- Beer et al. (2009) – The Normal Width of the Linea Alba in Nulliparous Women
- Lee et al. (2016) – Behavior of the Linea Alb During a Curl-up Task in Diastasis Rectus Abdominis: An Observational Study
- Werner et al. (2019) – Diastasis Recti Abdominis-diagnosis, Risk Factors, Effect on Musculoskeletal Function, Framework for Treatment and Implications for the Pelvic Floor
- Dufour et al. (2019) – Establishing Expert-Based Recommendations for the Conservative Management of Pregnancy-Related Diastasis Rectus Abdominis: A Delphi Consensus Study
- Deering et al. (2020) – Exercise Program Reduces Inter-Recti Distance in Female Runners Up to 2 Years Postpartum
- Aparicio et al. (2021) – Self-reported symptoms in women with diastasis rectus abdominis: A systematic review
- Kauffman et al. (2021) – Normal width of the linea alba, prevalence, and risk factors for diastasis recti abdominis in adults, a cross‐sectional study
- Blankensteijn et al. (2023) – Clinical significance of diastasis recti: Literature review and awareness amongst health care professionals
- Tweedaagse postgraduele scholing mei 2024 – Miriam Hock
Copyright: Deze info mag onder geen beding worden gekopieerd of verspreid zonder uitdrukkelijke toestemming van Lien Matthijs
Afspraak maken
voor jou na de zwangerschap?